Λεξισκόπιο: καταφερτζής

Μάθετε για την ορθογραφία, τη μορφολογία, τον συλλαβισμό και τα συνώνυμα/αντίθετα οποιασδήποτε νεοελληνικής λέξης. Οι λέξεις παραμένουν μάταιοι ήχοι αν δεν μπορούμε να τις κατανοήσουμε.

H νέα ελληνική γλώσσα αποτελείται από ένα υπέροχο κατακλυσμό λέξεων, οι οποίες πηγάζουν στην πλειοψηφία τους από την αρχαία ελληνική. Διαμέσου των αιώνων κάποιες από τις λέξεις άρχισαν να επικαλύπτονται στο νόημα από άλλες και πολλές απέκτησαν πολλαπλές σημασίες.

Το Λεξισκόπιο παρουσιάζει πληροφορίες σχετικά με τον συλλαβισμό, τη μορφολογία (κλίση) και τα συνώνυμα και αντίθετα των λέξεων, αλλά και των πιο γνωστών φράσεων και εκφράσεων στις οποίες μια ελληνική λέξη μπορεί να μετέχει.

Εισαγάγετε τη λέξη που σας ενδιαφέρει κατωτέρω και πατήστε Αναζήτηση.

Το Λεξισκόπιο είναι ένα σύνθετο γλωσσικό εργαλείο, το οποίο παρέχει πληροφορίες για μια νεοελληνική λέξη ή φράση, συνδυάζοντας τη λειτουργικότητα του Συλλαβιστή, του Ορθογράφου, του Λημματοποιητή, του Μορφολογικού Λεξικού και του Θησαυρού Συνωνύμων-Αντιθέτων της Neurolingo.

Συλλαβισμός

κα-τα-φερ-τζής

Μορφολογία

καταφερτζής ουσ. αρσ.

	Ενικός		Πληθυντικός
Ονομαστική	ο	καταφερτζής	οι	καταφερτζήδες
Γενική	του	καταφερτζή	των	καταφερτζήδων
Αιτιατική	τον	καταφερτζή	τους	καταφερτζήδες
Κλητική		καταφερτζή		καταφερτζήδες

καταφερτζού ουσ. θηλ.

	Ενικός		Πληθυντικός
Ονομαστική	η	καταφερτζού	οι	καταφερτζούδες
Γενική	της	καταφερτζούς	των	καταφερτζούδων
Αιτιατική	την	καταφερτζού	τις	καταφερτζούδες
Κλητική		καταφερτζού		καταφερτζούδες

Συνώνυμα - Αντίθετα

καταφερτζής ουσ. προφ.

Σ: καπάτσος προφ., επιτήδειος₂, μαγκιόρος προφ., κόφτης προφ.

Προθήματα - Επιθήματα

κατα- [kata]

κατά- [katá] όταν ο τόνος ανεβαίνει στο αʹ συστατικό
κατ- [kat-] και κάτ- [kát-] πριν από φωνήεν
καθ- [kaθ-] και κάθ- [káθ-] παλαιότερα, πριν από δασυνόμενο φωνήεν

Προέρχεται από την πρόθεση κατά.

1. Προς τα κάτω

Το κατα- σχηματίζει λέξεις που δηλώνουν ότι μία κίνηση γίνεται με κατεύθυνση προς τα κάτω. Για παράδειγμα, όταν καταδύομαι βουτάω, βυθίζομαι στο νερό.

κατάβαση	καταχθόνιος, -α, -ο	καταβιβάζω
καταβίβαση		καταρρέω
καταρροή		καταχωνιάζω
κατηφόρα		κατέρχομαι
κατολίσθηση		κατοπτεύω

ΑΝΤ Τα αντίθετα σε αυτή τη σημασία σχηματίζονται με το ανα-* (π.χ. κατέρχομαι ≠ ανέρχομαι, κατάβαση ≠ ανάβαση).

ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΕΣ ΣΗΜΑΣΙΕΣ

•Ορισμένες λέξεις με το κατα- έχουν μεταφορική σημασία.

καταναγκασμός	καταναγκαστικός, -ή, -ό	καταναγκάζω
καταπίεση	καταπιεστικός, -ή, -ό	καταπιέζω

•Το κατα- μπορεί να δηλώνει ότι κάτι μειώνεται, γίνεται λιγότερο οξύ. Για παράδειγμα, το φάρμακο καταπραΰνει τον πόνο.

καταλαγιάζω, καταπραΰνω

•Σε ορισμένες περιπτώσεις, το κατα- δηλώνει τοποθέτηση σε σειρά, ταξινόμηση κτλ. Για παράδειγμα, τα δεδομένα καταχωρίζονται στη μνήμη του υπολογιστή.

καταγράφω, καταμετράω/-ώ, κατανέμω, κατατάσσω, καταχωρίζω (και καταχωρώ)

2. Σε έντονο βαθμό (επιτατικό)

Το κατα- σχηματίζει ρήματα και επίθετα που δηλώνουν ότι κάτι συμβαίνει ή υπάρχει σε πολύ μεγάλο βαθμό. Για παράδειγμα, όταν καταγοητεύω κάποιον τον γοητεύω πάρα πολύ, ενώ ο καταγάλανος ουρανός είναι πάρα πολύ γαλανός και καθαρός.

καταγάλανος, -η, -ο	καταβυθίζω
κατακαημένος, -η, -ο	καταγοητεύω
κατακαίνουριος, -η, -ο / κατακαίνουργος, -η, -ο	κατακερματίζω
κατακίτρινος, -η, -ο	κατακλέβω
κατακόκκινος, -η, -ο	κατακόβω
κατάλευκος, -η, -ο	κατακοκκινίζω
καταπράσινος, -η, -ο	κατακυριεύω
κάτασπρος, -η, -ο	κατατρομάζω
καταφανής, -ής, -ές	καταχειροκροτώ

ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΗ ΣΗΜΑΣΙΑ

•Το κατα- δηλώνει το μέσο ενός χρονικού διαστήματος όταν συνδυάζεται με τις λέξεις καλοκαίρι, μεσημέρι, χειμώνας. Για παράδειγμα, το κατακαλόκαιρο είναι η καρδιά του καλοκαιριού.

κατακαλόκαιρο, καταμεσήμερο, καταχείμωνο

⇨ Με την ίδια σημασία χρησιμοποιείται και το μεσο-* (π.χ. μεσοκαλόκαιρο, μεσοχείμωνο).

⇨ Για άλλα αʹ συστατικά που δηλώνουν επίταση βλ. γαϊδουρο-*, θεο-*, καρα-*, ολο-*, παν-*, παρα-*, πεντα-*, περι-*, σκυλο-*, τετρα-*, τρι-*, χιλιο-*.

3. Εναντίον

Το κατα- σχηματίζει λέξεις που δηλώνουν ενέργεια ενάντια σε κάποιον ή κάτι. Για παράδειγμα, καταψηφίζω μία πρόταση όταν την ψηφίζω αρνητικά.

καταδίκη	καταδικαστικός, -ή, -ό	καταδικάζω
κατάδικος	καταδιωκτικός, -ή, -ό	καταδιώκω
καταδίωξη	κατακριτέος, -α, -ο	κατακρίνω
κατακραυγή		καταπατώ
καταπολέμηση		καταπολεμώ
		καταψηφίζω

-τζής [dzís] (θηλ. -τζού)

Προέρχεται από το τουρκικό -ci σε λέξεις που δηλώνουν επάγγελμα, ιδιότητα κτλ. (π.χ. καφετζής < kahveci).

1. Επάγγελμα

Το -τζής (σπάνια θηλ. -τζού) εμφανίζεται σε ουσιαστικά που δηλώνουν επαγγελματική ενασχόληση. Για παράδειγμα, ο μπογιατζής ασχολείται με το βάψιμο των τοίχων.

ασπριτζής, βιολιτζής, βοθρατζής, δοσατζής, εβγατζής, καλουπατζής, καφετζής, κουλουρτζής, λατερνατζής, λεωφορειατζής, μπετατζής, μπογιατζής, μπουφετζής, νταβατζής, παγωτατζής, παλιατζής, παπατζής, πατωματζής, πουλμανατζής, προποτζής, σοβατζής, σουβλατζής, ταξιτζής, φαναρτζής, φορτηγατζής, χαλβατζής, ψιλικατζής

ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΕΣ ΣΗΜΑΣΙΕΣ

•Ο ΔΕΗτζής (ή δεητζής) είναι εργαζόμενος της ΔΕΗ, ενώ ο ΟΤΕτζής (ή οτετζής) είναι εργαζόμενος του ΟΤΕ.

•Ο λοκατζής υπηρετεί στο ΛΟΚ (Λόχο Ορεινών Καταδρομών), ενώ ο εσατζής ήταν μέλος της στρατιωτικής αστυνομίας ΕΣΑ.

•Ο γκολτζής είναι ποδοσφαιριστής επιδέξιος στο να πετυχαίνει γκολ.

•Η καμπαρετζού είναι γυναίκα που δουλεύει σε καμπαρέ και προσφέρει παρέα σε πελάτες.

2. Υποστηρικτής ομάδας ή κόμματος

Το -τζής εμφανίζεται σε ουσιαστικά που δηλώνουν ότι κάποιος υποστηρίζει μια αθλητική ομάδα, ένα πολιτικό κόμμα κτλ. Για παράδειγμα, ο αεκτζής είναι οπαδός της ΑΕΚ.

αεκτζής (< ΑΕΚ), παοκτζής (< ΠΑΟΚ), πασοκτζής (< ΠΑΣΟΚ)

✔ Σπανιότερα απαντάται η παραλλαγή παοκτσής.

3. Ιδιότητα, τρόπος συμπεριφοράς

Το -τζής εμφανίζεται σε ουσιαστικά που δηλώνουν χαρακτηριστική ιδιότητα ή τρόπο συμπεριφοράς. Για παράδειγμα, ο καβγατζής συνηθίζει να καβγαδίζει.

αεριτζής, γκαφατζής, γλυκατζής (= που του αρέσουν τα γλυκά), καβγατζής, καλαμπουρτζής, καταφερτζής, κολπατζής, κοπανατζής, μπανιστηρτζής, μπλοφατζής, παραμυθατζής, πλακατζής, σαματατζής, σκιτζής (= ανεύθυνος ως επαγγελματίας), τζαμπατζής (= που του αρέσει το τζάμπα), φιγουρατζής, χαβαλετζής, χωρατατζής

✔ Ως δηλωτικά ιδιότητας χρησιμοποιούνται ορισμένα επίθετα σε -τζίδικος, -η, -ο, π.χ. εφετζίδικος (= που προσπαθεί να κάνει εφέ, να προκαλέσει εντύπωση).

4 Από 10

Για τους επισκέπτες του site μας, το Λεξισκόπιο έχει περιορισμό χρήσης τις 10 λέξεις ανά ημέρα. Εγγραφείτε δωρεάν στο site μας για να αποκτήσετε όριο 30 λέξεων ανά ημέρα.

Εναλλακτικά, μπορείτε να προμηθευτείτε την εφαρμογή του Λεξισκόπιου για Κινητά Λεξισκόπιο Mobile App όπου η χρήση λέξεων είναι απεριόριστη.

Neurolingo Εφαρμογές Γλωσσικής Τεχνολογίας

Είσοδος