Λεξισκόπιο: επώνυμο

Μάθετε για την ορθογραφία, τη μορφολογία, τον συλλαβισμό και τα συνώνυμα/αντίθετα οποιασδήποτε νεοελληνικής λέξης. Οι λέξεις παραμένουν μάταιοι ήχοι αν δεν μπορούμε να τις κατανοήσουμε.

H νέα ελληνική γλώσσα αποτελείται από ένα υπέροχο κατακλυσμό λέξεων, οι οποίες πηγάζουν στην πλειοψηφία τους από την αρχαία ελληνική. Διαμέσου των αιώνων κάποιες από τις λέξεις άρχισαν να επικαλύπτονται στο νόημα από άλλες και πολλές απέκτησαν πολλαπλές σημασίες.

Το Λεξισκόπιο παρουσιάζει πληροφορίες σχετικά με τον συλλαβισμό, τη μορφολογία (κλίση) και τα συνώνυμα και αντίθετα των λέξεων, αλλά και των πιο γνωστών φράσεων και εκφράσεων στις οποίες μια ελληνική λέξη μπορεί να μετέχει.

Εισαγάγετε τη λέξη που σας ενδιαφέρει κατωτέρω και πατήστε Αναζήτηση.

Το Λεξισκόπιο είναι ένα σύνθετο γλωσσικό εργαλείο, το οποίο παρέχει πληροφορίες για μια νεοελληνική λέξη ή φράση, συνδυάζοντας τη λειτουργικότητα του Συλλαβιστή, του Ορθογράφου, του Λημματοποιητή, του Μορφολογικού Λεξικού και του Θησαυρού Συνωνύμων-Αντιθέτων της Neurolingo.

Συλλαβισμός

ε-πώ-νυ-μο

Μορφολογία

επώνυμο ουσ. ουδ.

	Ενικός		Πληθυντικός
Ονομαστική	το	επώνυμο	τα	επώνυμα
Γενική	του	επώνυμου & επωνύμου λόγ.	των	επώνυμων & επωνύμων λόγ.
Αιτιατική	το	επώνυμο	τα	επώνυμα
Κλητική		επώνυμο		επώνυμα

επώνυμος επίθ.

Αρσενικό

	Ενικός		Πληθυντικός
Ονομαστική	ο	επώνυμος	οι	επώνυμοι
Γενική	του	επώνυμου	των	επώνυμων
Αιτιατική	τον	επώνυμο	τους	επώνυμους
Κλητική		επώνυμε		επώνυμοι

Θηλυκό

	Ενικός		Πληθυντικός
Ονομαστική	η	επώνυμη	οι	επώνυμες
Γενική	της	επώνυμης	των	επώνυμων
Αιτιατική	την	επώνυμη	τις	επώνυμες
Κλητική		επώνυμη		επώνυμες

Ουδέτερο

	Ενικός		Πληθυντικός
Ονομαστική	το	επώνυμο	τα	επώνυμα
Γενική	του	επώνυμου	των	επώνυμων
Αιτιατική	το	επώνυμο	τα	επώνυμα
Κλητική		επώνυμο		επώνυμα

Συνώνυμα - Αντίθετα

επώνυμο ουσ.

Σ: επίθετο

επώνυμος επίθ.

Σ: γνωστός₃: επώνυμοι ποιητές Α: ανώνυμος₁
Σ: ενυπόγραφος₂ λόγ.: επώνυμη καταγγελία Α: ανυπόγραφος, ανώνυμος₂

Προθήματα - Επιθήματα

επι- [epi]

επί- [epí] όταν ο τόνος ανεβαίνει στο αʹ συστατικό
επ- [ep] και έπ- [ép] πριν από φωνήεν
εφ- [ef] και έφ- [éf] παλαιότερα, πριν από δασυνόμενο φωνήεν

Προέρχεται από την αρχαία πρόθεση επί.

1. Πάνω ή από πάνω

Το επι- είναι λόγιας προέλευσης και σχηματίζει λέξεις που δηλώνουν ότι κάτι βρίσκεται πάνω σε μια επιφάνεια. Για παράδειγμα, ένα επίχρυσο δαχτυλίδι είναι καλυμμένο εξωτερικά με χρυσό· όταν επιχωματώνουμε μια έκταση σημαίνει ότι ρίχνουμε από πάνω χώμα για να την καλύψουμε.

επιβίβαση	επάργυρος, -η, -ο	επιβιβάζομαι
επιγονατίδα	επίγειος, -α, -ο	επιδένω
επιγραφή	επιτραπέζιος, -α, -ο	επικαλύπτω
επίδεσμος	επιτύμβιος, -α, -ο	επικολλώ
επίθεμα	επίχρυσος, -η, -ο	επιπλέω
επικάλυψη	έφιππος, -η, -ο	επιστρώνω
επικεφαλίδα		επιχρίω
επικόλληση		επιχωματώνω
επιμετάλλωση
επίστρωμα
επιφάνεια
επίχριση
επιχωμάτωση

ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΗ ΣΗΜΑΣΙΑ

• (ιατρ.) Στο ιατρικό λεξιλόγιο, το επι- σχηματίζει όρους της ανατομίας.

επιγάστριο, επιγλωττίδα

2. Ανώτερη θέση

Το επι- σχηματίζει ουσιαστικά που δηλώνουν ότι ένα πρόσωπο κατέχει θέση πάνω από κάποιον άλλο σε μια ιεραρχία. Για παράδειγμα, ο επίλαρχος είναι ο αξιωματικός του στρατού ξηράς που βρίσκεται στην ιεραρχία πάνω από τον ίλαρχο.

επικελευστής, επίλαρχος, επιλοχίας, επιπυραγός, επισμηναγός

3. Ορισμένη χρονική στιγμή

Το επι- σχηματίζει επίθετα που δηλώνουν ότι κάτι γίνεται με την ευκαιρία ενός γεγονότος ή ακριβώς μετά από αυτό. Για παράδειγμα, ο επικήδειος λόγος εκφωνείται κατά τη διάρκεια κηδείας, ενώ η επιλόχεια κατάθλιψη συμβαίνει ακριβώς μετά τον τοκετό (λοχεία).

επιθανάτιος, -α, -ο, επίκαιρος, -η, -ο, επικήδειος, -α, -ο, επιλόχειος, -α, -ο, επιμνημόσυνος, -η, -ο, επινίκιος, -α, -ο

✔ Κάποιες λέξεις με το επι- αναφέρονται στη διάρκεια μιας ενέργειας ή κατάστασης. Για παράδειγμα, όταν ένα νοσοκομείο εφημερεύει είναι σε υπηρεσία ολόκληρο το εικοσιτετράωρο, ενώ λέμε ότι κάποια έθιμα επιβιώνουν όταν εξακολουθούν να ισχύουν μέχρι σήμερα.

4. Εχθρική διάθεση

Το επι- σχηματίζει λέξεις που δηλώνουν ότι μια πράξη γίνεται με εχθρική διάθεση εναντίον κάποιου. Για παράδειγμα, όταν κάποιος μου επιτίθεται έρχεται εχθρικά προς το μέρος μου, ενώ όταν μας επιβουλεύονται θέλουν το κακό μας.

επιβουλή	επιβουλεύομαι
επιδρομή	επιπλήττω
επίθεση	επιρρίπτω
επίπληξη	επιτίθεμαι
	επιφέρω

5. Αποτέλεσμα

Το επι- σχηματίζει επίθετα που αναφέρονται στο αναμενόμενο ή πραγματικό αποτέλεσμα μιας ενέργειας. Για παράδειγμα, όταν μια επιχείρηση αποφέρει κέρδη είναι επικερδής, ενώ όταν ένα σπορ θέτει σε κίνδυνο τη ζωή μας είναι επικίνδυνο.

επιβλαβής, -ής, -ές, επιζήμιος, -α, -ο, επικερδής, -ής, -ές, επικίνδυνος, -η, -ο, επίπλαστος, -η, -ο, επίφοβος, -η, -ο

ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΗ ΣΗΜΑΣΙΑ

•Κάποιες φορές, το επι- συμπληρώνει ή επιτείνει την αρχική σημασία της λέξης. Για παράδειγμα, όταν επιβεβαιώνουμε μια φήμη τη βεβαιώνουμε οριστικά, ενώ η επιμόρφωση είναι συμπληρωματική κατάρτιση πάνω σε ένα τομέα.

επιβάρυνση	επαυξάνω
επιβεβαίωση	επιβαρύνω
επιβράβευση	επιβεβαιώνω
επιβράδυνση	επιβραβεύω
επιδείνωση	επιβραδύνω
επίδειξη	επιδεικνύω
επιδιόρθωση	επιδεινώνω
επιδότηση	επιδιορθώνω
επικύρωση	επιδοτώ
επιμήκυνση	επικεντρώνω
επιμόρφωση	επικυρώνω
επιτάχυνση	επιμηκύνω
επιχορήγηση	επιμορφώνω
	επισφραγίζω
	επιταχύνω
	επιχορηγώ

-ωνυμ-

Οι λέξεις που περιέχουν το συστατικό -ωνυμ- αναφέρονται στο όνομα.Το συστατικό -ωνυμ- προέρχεται από το αρχαίο ουσιαστικό όνυμα (= όνομα). Το συστατικό αυτό εμφανίζεται σε:

Ουσιαστικά

-ωνυμία [onimía]

Για παράδειγμα, όταν κάποιος κρατάει την ανωνυμία του δεν αποκαλύπτει το όνομά του, ενώ η επωνυμία μιας εταιρείας είναι η επίσημη και νομικά κατοχυρωμένη ονομασία της.

ανθρωπωνυμία, ανωνυμία, επωνυμία, κακωνυμία, μητρωνυμία, πατρωνυμία, πολυωνυμία, προσωνυμία, ψευδωνυμία

ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΗ ΣΗΜΑΣΙΑ

• (γραμμ.) Στη γραμματική, το συστατικό -ωνυμία σχηματίζει όρους που δηλώνουν σημασιολογικές σχέσεις μεταξύ λέξεων.

αντωνυμία, μετωνυμία, ομωνυμία, συνωνυμία, ταυτωνυμία

-ωνύμιο [onímio]

Για παράδειγμα, το τοπωνύμιο είναι το όνομα ενός γεωγραφικού τόπου.

αγιωνύμιο, ακρωνύμιο, ανθρωπωνύμιο, εθνωνύμιο, επωνύμιο, θεωνύμιο, κυριωνύμιο, οδωνύμιο, παρωνύμιο (= παρατσούκλι), προσωνύμιο, τοπωνύμιο

-ώνυμο [ónimo]

Για παράδειγμα, το ψευδώνυμο είναι το ψεύτικο όνομα που χρησιμοποιεί συνήθως ένας λογοτέχνης ή καλλιτέχνης αντί για το πραγματικό του για να υπογράφει τα έργα του· το πατρώνυμο κάποιου είναι το όνομα του πατέρα του.

ακρώνυμο, επώνυμο, κυριώνυμο, μητρώνυμο, παρώνυμο, πατρώνυμο, ψευδώνυμο

✔ Υπάρχουν παράλληλοι τύποι σε -ώνυμο και σε -ωνύμιο με παρόμοια σημασία (π.χ. ακρώνυμο - ακρωνύμιο, κυριώνυμο - κυριωνύμιο).

ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΗ ΣΗΜΑΣΙΑ

• (μαθημ.) Το -ώνυμο σχηματίζει λέξεις του μαθηματικού λεξιλογίου που δηλώνουν μια αλγεβρική παράσταση με συγκεκριμένο αριθμό όρων. Για παράδειγμα, το μονώνυμο είναι μια αλγεβρική παράσταση με μία μόνο σταθερά ή/και μεταβλητή.

διώνυμο, μονώνυμο, πολυώνυμο, τριώνυμο

Επίθετα

-ωνυμικός [onimikós], -ωνυμική, -ωνυμικό

Για παράδειγμα, το πατρωνυμικό όνομα σχηματίζεται από το όνομα του πατέρα.

αντωνυμικός (γραμμ.), μετωνυμικός (γραμμ.), μητρωνυμικός, οδωνυμικός, πατριδωνυμικός, πατρωνυμικός, συνωνυμικός (γραμμ.), τοπωνυμικός, υπερωνυμικός (γραμμ.), υπωνυμικός (γραμμ.)

✔ Πολλά από αυτά τα επίθετα συνηθίζονται ως ουσιαστικά (π.χ. πατριδωνυμικό, πατρωνυμικό).

-ώνυμος [ónimos], -ώνυμη, -ώνυμο

Για παράδειγμα, ένα ανώνυμο τηλεφώνημα γίνεται από κάποιον που δεν αποκαλύπτει το όνομά του, την ταυτότητά του.

αγιώνυμος, αντώνυμος (γραμμ.), ανώνυμος, επώνυμος, ετερώνυμος (μαθημ.), παρώνυμος (γραμμ.), περιώνυμος, ποικιλώνυμος, πολυώνυμος (μαθημ.), συνώνυμος (γραμμ.), ταυτώνυμος (γραμμ.), ψευδώνυμος

ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ: Σύμφωνα με τους ορθογραφικούς κανόνες της σχολικής Γραμματικής, γράφουμε με /ω/ και όχι με /ο/ όταν το ουσιαστικό όνυμα (= όνομα) αποτελεί το βʹ συστατικό της λέξης (όπως και σε ανάλογες περιπτώσεις, π.χ. οδύνη-επώδυνος, όροφος-διώροφος).

2 Από 10

Για τους επισκέπτες του site μας, το Λεξισκόπιο έχει περιορισμό χρήσης τις 10 λέξεις ανά ημέρα. Εγγραφείτε δωρεάν στο site μας για να αποκτήσετε όριο 30 λέξεων ανά ημέρα.

Εναλλακτικά, μπορείτε να προμηθευτείτε την εφαρμογή του Λεξισκόπιου για Κινητά Λεξισκόπιο Mobile App όπου η χρήση λέξεων είναι απεριόριστη.

Neurolingo Εφαρμογές Γλωσσικής Τεχνολογίας

Είσοδος