Λεξισκόπιο: καταμεσήμερο

Μάθετε για την ορθογραφία, τη μορφολογία, τον συλλαβισμό και τα συνώνυμα/αντίθετα οποιασδήποτε νεοελληνικής λέξης. Οι λέξεις παραμένουν μάταιοι ήχοι αν δεν μπορούμε να τις κατανοήσουμε.

H νέα ελληνική γλώσσα αποτελείται από ένα υπέροχο κατακλυσμό λέξεων, οι οποίες πηγάζουν στην πλειοψηφία τους από την αρχαία ελληνική. Διαμέσου των αιώνων κάποιες από τις λέξεις άρχισαν να επικαλύπτονται στο νόημα από άλλες και πολλές απέκτησαν πολλαπλές σημασίες.

Το Λεξισκόπιο παρουσιάζει πληροφορίες σχετικά με τον συλλαβισμό, τη μορφολογία (κλίση) και τα συνώνυμα και αντίθετα των λέξεων, αλλά και των πιο γνωστών φράσεων και εκφράσεων στις οποίες μια ελληνική λέξη μπορεί να μετέχει.

Εισαγάγετε τη λέξη που σας ενδιαφέρει κατωτέρω και πατήστε Αναζήτηση.

Το Λεξισκόπιο είναι ένα σύνθετο γλωσσικό εργαλείο, το οποίο παρέχει πληροφορίες για μια νεοελληνική λέξη ή φράση, συνδυάζοντας τη λειτουργικότητα του Συλλαβιστή, του Ορθογράφου, του Λημματοποιητή, του Μορφολογικού Λεξικού και του Θησαυρού Συνωνύμων-Αντιθέτων της Neurolingo.

Συλλαβισμός

κα-τα-με-σή-με-ρο

Μορφολογία

καταμεσήμερο ουσ. ουδ.

	Ενικός		Πληθυντικός
Ονομαστική	το	καταμεσήμερο	τα	καταμεσήμερα
Γενική	του	καταμεσήμερου	των	καταμεσήμερων
Αιτιατική	το	καταμεσήμερο	τα	καταμεσήμερα
Κλητική		καταμεσήμερο		καταμεσήμερα

Συνώνυμα - Αντίθετα

καταμεσήμερο ουσ.

Σ: ντάλα μεσημέρι προφ.

Προθήματα - Επιθήματα

κατα- [kata]

κατά- [katá] όταν ο τόνος ανεβαίνει στο αʹ συστατικό
κατ- [kat-] και κάτ- [kát-] πριν από φωνήεν
καθ- [kaθ-] και κάθ- [káθ-] παλαιότερα, πριν από δασυνόμενο φωνήεν

Προέρχεται από την πρόθεση κατά.

1. Προς τα κάτω

Το κατα- σχηματίζει λέξεις που δηλώνουν ότι μία κίνηση γίνεται με κατεύθυνση προς τα κάτω. Για παράδειγμα, όταν καταδύομαι βουτάω, βυθίζομαι στο νερό.

κατάβαση	καταχθόνιος, -α, -ο	καταβιβάζω
καταβίβαση		καταρρέω
καταρροή		καταχωνιάζω
κατηφόρα		κατέρχομαι
κατολίσθηση		κατοπτεύω

ΑΝΤ Τα αντίθετα σε αυτή τη σημασία σχηματίζονται με το ανα-* (π.χ. κατέρχομαι ≠ ανέρχομαι, κατάβαση ≠ ανάβαση).

ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΕΣ ΣΗΜΑΣΙΕΣ

•Ορισμένες λέξεις με το κατα- έχουν μεταφορική σημασία.

καταναγκασμός	καταναγκαστικός, -ή, -ό	καταναγκάζω
καταπίεση	καταπιεστικός, -ή, -ό	καταπιέζω

•Το κατα- μπορεί να δηλώνει ότι κάτι μειώνεται, γίνεται λιγότερο οξύ. Για παράδειγμα, το φάρμακο καταπραΰνει τον πόνο.

καταλαγιάζω, καταπραΰνω

•Σε ορισμένες περιπτώσεις, το κατα- δηλώνει τοποθέτηση σε σειρά, ταξινόμηση κτλ. Για παράδειγμα, τα δεδομένα καταχωρίζονται στη μνήμη του υπολογιστή.

καταγράφω, καταμετράω/-ώ, κατανέμω, κατατάσσω, καταχωρίζω (και καταχωρώ)

2. Σε έντονο βαθμό (επιτατικό)

Το κατα- σχηματίζει ρήματα και επίθετα που δηλώνουν ότι κάτι συμβαίνει ή υπάρχει σε πολύ μεγάλο βαθμό. Για παράδειγμα, όταν καταγοητεύω κάποιον τον γοητεύω πάρα πολύ, ενώ ο καταγάλανος ουρανός είναι πάρα πολύ γαλανός και καθαρός.

καταγάλανος, -η, -ο	καταβυθίζω
κατακαημένος, -η, -ο	καταγοητεύω
κατακαίνουριος, -η, -ο / κατακαίνουργος, -η, -ο	κατακερματίζω
κατακίτρινος, -η, -ο	κατακλέβω
κατακόκκινος, -η, -ο	κατακόβω
κατάλευκος, -η, -ο	κατακοκκινίζω
καταπράσινος, -η, -ο	κατακυριεύω
κάτασπρος, -η, -ο	κατατρομάζω
καταφανής, -ής, -ές	καταχειροκροτώ

ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΗ ΣΗΜΑΣΙΑ

•Το κατα- δηλώνει το μέσο ενός χρονικού διαστήματος όταν συνδυάζεται με τις λέξεις καλοκαίρι, μεσημέρι, χειμώνας. Για παράδειγμα, το κατακαλόκαιρο είναι η καρδιά του καλοκαιριού.

κατακαλόκαιρο, καταμεσήμερο, καταχείμωνο

⇨ Με την ίδια σημασία χρησιμοποιείται και το μεσο-* (π.χ. μεσοκαλόκαιρο, μεσοχείμωνο).

⇨ Για άλλα αʹ συστατικά που δηλώνουν επίταση βλ. γαϊδουρο-*, θεο-*, καρα-*, ολο-*, παν-*, παρα-*, πεντα-*, περι-*, σκυλο-*, τετρα-*, τρι-*, χιλιο-*.

3. Εναντίον

Το κατα- σχηματίζει λέξεις που δηλώνουν ενέργεια ενάντια σε κάποιον ή κάτι. Για παράδειγμα, καταψηφίζω μία πρόταση όταν την ψηφίζω αρνητικά.

καταδίκη	καταδικαστικός, -ή, -ό	καταδικάζω
κατάδικος	καταδιωκτικός, -ή, -ό	καταδιώκω
καταδίωξη	κατακριτέος, -α, -ο	κατακρίνω
κατακραυγή		καταπατώ
καταπολέμηση		καταπολεμώ
		καταψηφίζω

μεσο- [meso]

μεσό- [mesó] όταν ο τόνος ανεβαίνει στο αʹ συστατικό
μεσ- [mes] πριν από φωνήεν

Προέρχεται από το επίθετο μέσος.

1. Στη μέση, στο ενδιάμεσο

Το μεσο- σχηματίζει λέξεις που δηλώνουν ότι κάτι βρίσκεται στη μέση ενός χώρου ή ενός άξονα ή ενδιάμεσα σε κάποια πράγματα. Για παράδειγμα, η μεσοτοιχία είναι ο τοίχος που χωρίζει δύο διαμερίσματα.

μεσοπάτωμα	μεσίστιος, -α, -ο	μεσολαβώ	μεσοστρατίς
μεσοτοιχία	μεσόγειος, -α, -ο		μεσουρανίς
μεσόφρυδο	μεσόκοπος, -η, -ο		μεσοχρονίς
	μεσοπλανητικός, -ή, -ό
	μεσοποτάμιος, -α, -ο

ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΕΣ ΣΗΜΑΣΙΕΣ

• (ιατρ.) Στο ιατρικό λεξιλόγιο, το μεσο- σχηματίζει όρους της ανατομίας.

μεσεγκέφαλος	μεσοβρεγματικός, -ή, -ό
μεσογάστριο	μεσοδοντικός, -ή, -ό
μεσοθώρακας	μεσοθωρακικός, -ή, -ό
μεσοκάρπιο	μεσοκυττάριος, -α, -ο
μεσοκνήμιο	μεσοσπονδύλιος, -α, -ο

•Ορισμένες λέξεις με το μεσο- δηλώνουν ότι κάτι βρίσκεται στο εσωτερικό, από μέσα.

μεσόπορτα, μεσοφόρι

✔ Για τους παράλληλους τύπους όπως μεσοφόρι/μισοφόρι βλ. μισο-*.

2. Μέσο μιας χρονικής περιόδου

Το μεσο- σχηματίζει λέξεις που δηλώνουν το μέσο μιας χρονικής περιόδου. Για παράδειγμα, το μεσοχείμωνο είναι η καρδιά του χειμώνα· ο μεσήλικας βρίσκεται σε μέση ηλικία, δηλαδή δεν είναι ούτε νέος ούτε γέρος.

μεσήλικας	μεσήλικος, -η, -ο	μεσοβδόμαδα
μεσημέρι
μεσοκαλόκαιρο
μεσονύχτι
μεσοσαράκοστο
μεσοχείμωνο

ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΕΣ ΣΗΜΑΣΙΕΣ

•Το μεσο- σχηματίζει λέξεις που δηλώνουν ένα χρονικό διάστημα ανάμεσα σε δύο χρονικά σημεία. Για παράδειγμα, μεσοπόλεμος λέγεται η χρονική περίοδος ανάμεσα στους δύο παγκόσμιους πολέμους.

μεσοβασιλεία, μεσοπόλεμος

✔ Η λέξη Μεσαίωνας (μεταφραστικό δάνειο από το γαλλικό Moyen âge) δηλώνει την ιστορική περίοδο από τον 5ο ως το 15ο αιώνα.

• (επιστημ.) Το μεσο- σχηματίζει λέξεις της ιστορίας, της αρχαιολογίας και της γεωλογίας, που δηλώνουν τη μέση φάση μιας εξέλιξης. Για παράδειγμα, ο μεσοκυκλαδικός πολιτισμός είναι η μέση φάση του κυκλαδικού πολιτισμού, μετά τον πρωτοκυκλαδικό και πριν από τον υστεροκυκλαδικό.

μεσοβυζαντινός, -ή, -ό, μεσοελλαδικός, -ή, -ό, μεσοζωικός, -ή, -ό, μεσοκυκλαδικός, -ή, -ό, μεσολιθικός, -ή, -ό, μεσομινωικός, -ή, -ό

✔ Για τις τρεις φάσεις μιας ιστορικής περιόδου (π.χ. πρωτοκυκλαδικός - μεσοκυκλαδικός - υστεροκυκλαδικός) βλ. σχετική σημείωση στο υστερο-*.

3. Μεσαία κλίμακα

Το μεσο- σχηματίζει λέξεις που δηλώνουν τη μεσαία φάση μιας κλίμακας ή διαβάθμισης. Για παράδειγμα, η μεσόφωνος τραγουδάει σε μεσαία κλίμακα δηλαδή ανάμεσα στη σοπράνο (υψίφωνο) και την κοντράλτο, ενώ όταν θέτουμε ένα μεσοπρόθεσμο στόχο (δηλαδή ούτε βραχυπρόθεσμο ούτε μακροπρόθεσμο) ελπίζουμε να τον πετύχουμε σύντομα, αλλά όχι πολύ άμεσα.

μεσόκλιμα	μεσοπρόθεσμος, -η, -ο
μεσόφωνος

▶ Λέξεις με μεσο- προέρχονται από φράσεις που μετατρέπονται σε ουσιαστικά ή/και επίθετα, όπως μεσανατολικός, -ή, -ό (< Μέση Ανατολή).

4 Από 10

Για τους επισκέπτες του site μας, το Λεξισκόπιο έχει περιορισμό χρήσης τις 10 λέξεις ανά ημέρα. Εγγραφείτε δωρεάν στο site μας για να αποκτήσετε όριο 30 λέξεων ανά ημέρα.

Εναλλακτικά, μπορείτε να προμηθευτείτε την εφαρμογή του Λεξισκόπιου για Κινητά Λεξισκόπιο Mobile App όπου η χρήση λέξεων είναι απεριόριστη.

Neurolingo Εφαρμογές Γλωσσικής Τεχνολογίας

Είσοδος